Κείμενο: Αντώνης Τσιοτσιόπουλος και Γιώργος Παλούμπης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Θέατρο Χώρα
Μπαίνοντας στην αίθουσα, τηλε-μεταφερόμαστε στον χώρο και στον χρόνο. Βρισκόμαστε στα γραφεία μιας εφημερίδας τη δεκαετία του ’80. Τι το ενδιαφέρον μπορεί να συμβεί σε ένα τόσο συνηθισμένο, σχεδόν βαρετό χώρο;
Τελειώνει η παράσταση. Τίποτα δεν μοιάζει ίδιο.
Το έργο πραγματεύεται το αληθινό γεγονός του θανάτου του γιατρού Βασίλη Τσιρώνη μετά από επιχείρηση της αστυνομίας. Ο θάνατός του αποδίδεται σε αυτοκτονία, αλλά η οικογένειά του καταγγέλλει κρατική δολοφονία. Τι θα εξυπηρετούσε όμως η δολοφονία του γιατρού;
Ας διατρέξουμε την πραγματική ιστορία που αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία στήθηκε το έργο αυτό. Ο Τσιρώνης ήταν γιατρός διορισμένος από το 1958 στον Άη-Στράτη. Εκεί έγινε μάρτυρας βασανισμών των κρατουμένων, μίλησε ακόμη και για ανθρωποκτονίες εκ προμελέτης. Όταν κατήγγειλε το ελληνικό κράτος για παραβίαση της διεθνούς νομοθεσίας, έλαβε ως απάντηση διώξεις και φυλακίσεις. Μετά την αποφυλάκισή του και πολλές περιπέτειες ταμπουρώθηκε στο διαμέρισμά του, το οποίο κήρυξε «Ανεξάρτητο κράτος». Από εκεί συνέχισε τις αποκαλύψεις περί διασυνδέσεων κράτους, παρακράτους και μεγαλοεκδοτών. Στις 11 Ιουλίου 1978 γίνεται έφοδος της αστυνομίας και ο Τσιρώνης πέφτει νεκρός.
Εμείς ούτε Τσιρώνη θα γνωρίσουμε, ούτε θάνατο θα δούμε, αλλά τον αντίκτυπο του γεγονότος αυτού στα γραφεία της Εφημερίδας (η εφημερίδα σκόπιμα δεν ονομάζεται, όμως σαφώς υπονοείται). Μια νεαρή δημοσιογράφος ερευνά την υπόθεση, τα περί αυτοκτονίας δεν πείθουν. Όμως, η δικαιοσύνη είναι τυφλή και η αλήθεια -ουσιαστικό γένους θηλυκού- είναι μάλλον γυμνή κι εκτεθειμένη σε έναν κόσμο ανδροκρατούμενο, όπου κυβερνούν το κράτος και η βία. Τι θα συμβεί τελικά; Η καταιγιστική δράση μας κάνει να μη θέλουμε να ολοκληρωθεί η παράσταση.
Ο Γιώργος Παλούμπης είναι από τα δυνατά ονόματα του σύγχρονου ελληνικού ρεαλισμού στις θεατρικές σκηνές. Κι αν στις προηγούμενες δουλειές του μας είχε συνηθίσει σε υψηλή ένταση και φωνές, εδώ είναι όλα κομμένα και ραμμένα με ακρίβεια. Δεν περισσεύει τίποτα. Στο έργο αυτό η βία δεν φωνάζει, είναι υπόκωφη και πανταχού παρούσα. Ξεκινάει από τον καφέ που θα υποχρεωθεί να φτιάξει η νεαρή πτυχιούχος υπάλληλος στον σπουδαγμένο στα πεζοδρόμια άρρενα συνάδελφό της και στη συνέχεια θα πάρει πολλές μορφές, με δύο κύριους πυλώνες• τη βία της εξουσίας και τη βία της πατριαρχίας.
Οι ηθοποιοί της παράστασης μοιάζουν με μουσικά όργανα συνόλου που όλα μαζί συνθέτουν μια υπέροχη μελωδία ορχήστρας, αλλά ταυτόχρονα ακούγεται ξεκάθαρα και ο μοναδικός ήχος του καθενός. Ο Στάθης Σταμουλακάτος υποδύεται το αρσενικό παλαιάς κοπής, τον σοβαρό οικογενειάρχη, τη στιβαρή παρουσία στον χώρο της δημοσιογραφίας. Ο Μάκης Παπαδημητράτος, ερμηνεύει τον δημοσιογράφο που έχει ανελιχθεί διά της λαμογιάς και πλέον λύνει και δένει. Οι δυο τους εξαρχής θέτουν το πλαίσιο. Αυτοί είναι η αρχή, το τέλος και το όριο. Ακόμη και τα γραφεία τους δεσπόζουν στη σκηνή.
Στα περιφερειακά γραφεία βρίσκεται ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, ο ήρωάς του οποίου είναι υπεύθυνος για το αστυνομικό ρεπορτάζ, ατσαλάκωτος, κινείται εντός ιδίου πλαισίου για να είναι αποδεκτός στον χώρο. Τουλάχιστον έτσι μοιάζει. Ο Στέλιος Δημόπουλος, που δεν σταματά να μας εκπλήσσει με την υποκριτική του δεινότητα, εδώ υποδύεται την ευγενική ψυχή του καλλιτεχνικού ρεπορτάζ, ευγενική εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον. Από την εφημερίδα εκείνης της εποχής δεν θα μπορούσε να λείπει η αστρολόγος, την οποία ενσαρκώνει η Βασιλική Διαλυνά. Μια ελαφριά παρουσία φαινομενικά, για να μας ανατριχιάσει με δυο της λέξεις. «Τίποτα, τίποτα» θα πει κι εκεί θα συμπυκνωθεί η αλήθεια μιας ολόκληρης γενιάς γυναικών που είχαν μάθει να κρύβουν τη βρόμα κάτω από το χαλί και να λένε «Δεν είναι τίποτα».
Την ομάδα ολοκληρώνει η συνεργάτης φωτογράφος της εφημερίδας, υποδυόμενη από την Ελεάνα Καυκαλά, η οποία μοιάζει να κινείται κάπως πιο ανεξάρτητα από τους υπόλοιπους. Στην κεφαλή του οικοδομήματος στέκεται ο Θάνος Αλεξίου ερμηνεύοντας τον διευθυντή, το αφεντικό, τον εξουσιαστή των μικρών και το μικρό ψάρι των μεγάλων. Σ’ αυτή την παγιωμένη κατάσταση εισέρχεται μια νεαρή δημοσιογράφος, την οποία υποδύεται η Άλκηστις Ζιρώ, η μόνη παραφωνία, η οποία προσπαθεί να εναρμονιστεί με τις υπάρχουσες συνθήκες. Κι αν στην αρχή η ερμηνεία της φαίνεται κάπως εσκεμμένη, υπάρχει λόγος, θα σας παρασύρει στη συνέχεια.
Το σκηνικό και τα κοστούμια της Νατάσσας Παπαστεργίου, πιστά στην αισθητική της εποχής, μας ταξιδεύουν στη δεκαετία του ’80. Η μουσική του Κώστα Νικολόπουλου, ο ήχος του Ανδρέα Μιχόπουλου και τα φώτα του Βασίλη Κλωτσοτήρα βρίσκονται απόλυτα στην υπηρεσία του έργου.
Το κείμενο του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου και Γιώργου Παλούμπη είναι αξιόλογο για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι δραματουργικός. Πρόκειται για ένα έργο που μας κρατάει σε εγρήγορση, έχει καλό ρυθμό, δράση κι ανατροπές. Μάλιστα, καθώς εκτυλίσσεται η βασική ιστορία, γνωρίζουμε στοιχεία για τον κάθε ήρωα ξεχωριστά, στοιχεία που συνθέτουν το παρελθόν, το παρόν και που τον κάνουν αυθύπαρκτο και ενδιαφέροντα για τον θεατή. Ο δεύτερος λόγος είναι πολιτικός. Τέτοιες ιστορίες πρέπει να έρχονται στο φως -έστω και καθυστερημένα- για να μας κάνουν να διερωτόμαστε για την αλήθεια που φτάνει σε μας, για ευθύνες και συγκαλύψεις, γεγονότα που θάβονται και συνειδήσεις που εξαγοράζονται με φόβο, ντροπή και ψίχουλα μιας φαινομενικής δύναμης.
Τελικά, όπως αναφέρει και το πρόγραμμα της παράστασης, τα πρόσωπα και οι καταστάσεις του έργου είναι προϊόν μυθοπλασίας και ίσως δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Γιώργος Παλούμπης
Σκηνοθεσία Γιώργος Παλούμπης
Σκηνογράφος−Ενδυματολόγος Νατάσσα Παπαστεργίου
Πρωτότυπη μουσική Κώστας Νικολόπουλος
Σχεδιασμός φωτισμών Βασίλης Κλωτσοτήρας
Σχεδιασμός ήχου Ανδρέας Μιχόπουλος
Video design Αποστολής Κουτσιανικούλης
Βοηθός σκηνοθέτη Παναγιώτα Παπαδημητρίου
Βοηθός σκηνογράφου−ενδυματολόγου Μαριάνθη Ράδου
Ακούγονται οι μουσικοί
Θάνος Καζαντζής τύμπανα
Νίκος Παπαϊωάννου μπάσο, analog synth
Κώστας Νικολόπουλος κιθάρες
Παίζουν Θάνος Αλεξίου, Στέλιος Δημόπουλος, Βασιλική Διαλυνά, Άλκηστις Ζιρώ, Ελεάνα Καυκαλά, Μάκης Παπαδημητράτος, Στάθης Σταμουλακάτος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
Στο ραδιόφωνο ακούγεται η φωνή της Παναγιώτας Παπαδημητρίου
Φωτογραφίες Ελίνα Γιουνανλή
Trailer Θωμάς Παλυβός