«Στην παλιά εθνική», ένα διαμαντάκι για το τέλος της χειμερινής θεατρικής περιόδου

Ένα διαμαντάκι μας επεφύλασσε για το τέλος η φετινή θεατρική χρονιά. Το έργο «Στην παλιά Εθνική», έχει το τρίπτυχο της επιτυχίας• κείμενο μεστό περιεχομένου, δυνατές ερμηνείες και μια σκηνοθετική γραμμή to the point.

Η υπόθεση είναι βασισμένη στο «Ψυχοσάββατο» του Γρηγόριου Ξενόπουλου. Αν και το κείμενο είναι γραμμένο ουσιαστικά από την αρχή, ο Γιώργος Χριστουδούλου διατήρησε τη σκοτεινιά της ατμόσφαιρας του Ξενόπουλου φωτίζοντας τον πυρήνα του έργου, τα διαχρονικά ανθρώπινα πάθη.

Οι βασικοί χαρακτήρες της ιστορίας είναι τέσσερις –η μάνα, ο γιος κι η γυναίκα του κι ο ξάδερφος που έρχεται να τους επισκεφτεί- αλλά παντού πλανάται ένα πέμπτο άτομο. Η νεκρή κόρη. Και φέρει πρωτίστως την ιδιότητα της κόρης, διότι για τη μάνα το παιδί της δεν έχει φύγει ποτέ από το σπίτι. Την ακούει, της μιλά, την αισθάνεται• ξημερώνει ψυχοσάββατο, την περιμένει. 

Κάποιος θα λέγε πως η μάνα τα έχει χάσει. Κατηγορεί τον γιο και τη νύφη της για τον θάνατο της κόρης. Βέβαια είναι γνωστό πως η κοπέλα αυτοκτόνησε. Τότε προς τι οι τύψεις των υπολοίπων; Κάτι δεν είναι τόσο καθαρό σ’ αυτή την ιστορία. Ο επισκέπτης που έρχεται θα ξεσηκώσει τη σκόνη που έχει κατακαθίσει στο σπίτι τους τελευταίους μήνες του πένθους. Πρόκειται για ένα κείμενο σφιχτό, με καθαρούς, ζωντανούς χαρακτήρες, που διατηρεί το ενδιαφέρον του θεατή αμείωτη. Το τέλος, «πειραγμένο» από τον Γιώργο Χριστοδούλου, δίνει ίσως και μια άλλη διάσταση στην ιστορία.

Οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών είναι εξαιρετικές. Από την είσοδο του Αλέξανδρου Μαυρόπουλου γίνεται αμέσως κατανοητό πως κάτι σημαντικό θα συμβεί απόψε. Ορμητικός, κυριολεκτικά εισβάλλει στη σκηνή και την καταλαμβάνει. Ωστόσο η φωνή του είναι διαποτισμένη από έναν πόνο που έχει γίνει δεύτερη φύση του. Καταπληκτικός σε όλες τις υφές του. Η Φανή Παναγιωτίδου δίνει μια πολυεπίπεδη ερμηνεία στον ρόλο της μάνας. Ζωντανή νεκρή, παράφρων σε αναζήτηση λογικής, μέγαιρα και την ίδια στιγμή ένα άδειο κουφάρι, όλα αυτά προκύπτουν αβίαστα μέσα από το βλέμμα, το σώμα, τη φωνή της.

Η Μαρία Προϊστάκη με χαρακτηριστική ευχέρεια μάς συστήνεται αρχικά ως σκληροτράχηλη γυναίκα του χωριού. Κινείται σταθερά πάνω στις ράγες που της επέβαλε η ζωή, υπηρετεί από επιλογή, υπομένει συνειδητά. Στιβαρή, ανυποχώρητη, ώσπου όλο αυτό σπάει όταν το παρελθόν της χτυπάει την πόρτα. Και της θυμίζει πως υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζεις αυτή τη ζωή. Ο Βασίλης Μηλιώνης υπηρετεί με δυναμισμό κι ευαισθησία τον ρόλο του νέου που ήρθε να ταράξει τα νερά. Τέλος, η Αιλιάνα Μαρκάκη σε έναν ρόλο-έκπληξη δένει όμορφα την ιστορία.

Αν και είμαι σκεπτική όταν ο ίδιος καλλιτέχνης σκηνοθετεί το κείμενο που έχει γράψει, είναι η δεύτερη φορά που ο Γιώργος Χριστοδούλου με διαψεύδει (η πρώτη ήταν πέρσι με το έργο του «ο Συνεργός»). Η σκηνοθεσία του βρίθει από ρεαλισμό, χωρίς υπερβολές, οι χαρακτήρες του είναι καθαροί, κουβαλούν το παρελθόν τους, αυτό που καθορίζει τις πράξεις και το μέλλον τους. Επιπλέον, δίνει ψυχολογικό βάθος στις συμπεριφορές εισάγοντας την έννοια της συνειδητής θυματοποίησης, της ηθελημένης ομηρίας.

To σκηνικό της Ιωάννας Πλέσσας, που παραπέμπει σε παλαιό βενζινάδικο -μια ίσως επιτυχημένη επιχείρηση στο παρελθόν- σε συνδυασμό με τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του Σάκη Μπριρμπίλη εντείνουν την αίσθηση της εγκατάλειψης.

Το τέλος που έχει επιλέξει ο σκηνοθέτης, αν και μοιάζει υπερβατικό και χαρούμενο, αποτέλεσε -για μένα τουλάχιστον- την πιο σπαραξικάρδια έκφραση του ρεαλισμού καθώς με έκανε να αναλογιστώ, πώς θα μπορούσε η ιστορία να είχε εξελιχθείι αλλιώς…

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο: Γιώργος Χριστοδούλου            

Σκηνοθεσία: Γιώργος Χριστοδούλου

Σκηνογράφος – Ενδυματολόγος: Ιωάννα Πλέσσα     

Μουσική Σύνθεση: Άγγελος Τριανταφύλλου              

Σχεδιασμός Φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης          

Βοηθός Σκηνοθέτη: Αθηνά Σακαλή

Παίζουν: Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Βασίλης Μηλιώνης, Μαρία Προϊστάκη, Φανή Παναγιωτίδου, Αιλιάνα Μαρκάκη

Πότε: Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη στις 21:00

Πού: Θέατρο του Νέου Κόσμου