(Θεατρο)ιστορίες γι’ αγρίους
Την προηγούμενη εβδομάδα, βλέποντας την συνέντευξη του Ηλία Λογοθέτη στην εκπομπή “Η ζωή είναι στιγμές” της ΕΡΤ, πέτυχα ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο, όπου ο Ηλίας Λογοθέτης και ο δημοσιογράφος Ανδρέας Ροδίτης σχολιάζουν την ασυμφωνία απόψεων ανάμεσα σε κοινό και κριτικούς για τις θεατρικές παραστάσεις.
Ο Λογοθέτης ξεκινάει με μια παρατήρηση:
“Υπάρχει μια σύγκρουση ανάμεσα στις γνώμες του κοινού και τη γνώμη των κριτικών.”
Και λίγο παρακάτω:
“Ή δύο κριτικοί όπου του ενός η γνώμη είναι υμνητική μέχρι που κάνεις χαρακίρι και η άλλη λέει ‘όχι, απαράδεκτο’. Τι συμβαίνει; Το άτομο ως ερευνητής θέλει να ξέρει τι του συμβαίνει. Ποιος έχει δίκιο;”
Συνειδητοποίησα ότι η ασυμφωνία απόψεων για την οποία μιλούσαν, ήταν ένας από τους λόγους που δημιουργήσαμε με την Μαίρη το Ζω ένα Δράμα. Μπας και ανταλλάσοντας απόψεις μεταξύ μας, καταλάβουμε ποια κριτική είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.
Ο Λογοθέτης μάλλον θα διαφωνούσε με το εγχείρημά μας, τουλάχιστον με βάση όσα λέει στην συνέντευξη. Για αυτόν η σωστή κριτική, η επαγγελματική κριτική ήταν πολύ σοβαρή υπόθεση, που δεν μπορεί να την κάνει ο οποιοσδήποτε, οπουδήποτε.
Σε αυτό θα συμφωνήσω απόλυτα. Η δημοσιογραφική κριτική έχει κανόνες, που ο θεατής ο οποίος θα γράψει την γνώμη του δεν είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει. Ένας θεατής ίσως δεν έχει τις γνώσεις ενός κριτικού, αλλά μπορεί να μιλήσει πιο ανοιχτά για το πώς πέρασε στην παράσταση, τι ένιωσε, τι τον συγκίνησε και τι τον ενόχλησε. Για αυτό και από την πρώτη στιγμή θεωρούσα τις κριτικές (με την ευρεία έννοια της λέξης), οι οποίες γράφονταν από τα μέλη που δεν είναι κριτικοί θεάτρου, προσωπικές γνώμες.
Ωστόσο, πιστεύω ότι αυτές οι γνώμες πρέπει να ακούγονται. Κυρίως, γιατί δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει αντικειμενική κριτική. Αν κάτι έχει γίνει σαφές στον ενάμιση περίπου χρόνο που υπάρχει το Ζω ένα Δράμα, είναι ότι ακόμα κι αν δύο άνθρωποι δουν την ίδια παράσταση, μπορεί να έχουν στο τέλος διαμετρικά αντίθετες απόψεις για αυτό που είδαν, χωρίς να έχει κάποιος δίκιο και κάποιος άδικο. Απλώς, τα κριτήριά τους διαφέρουν. Και αυτό ισχύει για όλους: ανάμεσα στους θεατές, ανάμεσα σε θεατές και κριτικούς, αλλά και ανάμεσα στους κριτικούς.
Όποτε, για να απαντήσω στο ερώτημα του Λογοθέτη στην συνέντευξη, κανείς δεν έχει δίκιο και, ταυτόχρονα, μπορεί όλοι να έχουν δίκιο. Κάθε άποψη είναι προσωπική. Διαμορφώνεται από τις γνώσεις και τις εμπειρίες του καθενός, αλλά και από το τι συμβαίνει στην ζωή μας την στιγμή που πάμε να δούμε μια παράσταση.
Και τότε, πώς βγάζουμε άκρη για το αν αξίζει να πάμε να δούμε μια παράσταση; Εδώ είναι που το Ζω ένα Δράμα μπορεί να βοηθήσει περισσότερο από όσο είχαν φανταστεί ο Ηλίας Λογοθέτης και ο Ανδρέας Ροδίτης.
Παλιότερα, έψαχνα να βρω κριτικούς που να έχουν παρόμοια κριτήρια με εμένα, συγκρίνοντας κριτικές που είχαν γράψει για παραστάσεις που είχα δει. Είχα καταλήξει σε 1-2 (άντε το πολύ 3) κριτικούς που εμπιστευόμουν την γνώμη τους. Προφανώς, ήταν αδύνατον να δουν όλες τις παραστάσεις. Ούτε μπορούσα πάντα να περιμένω να γράψουν κριτική πριν δω μια παράσταση. Πρακτικά, λοιπόν, πιο συχνά πήγαινα σε παραστάσεις που μου συνέστησε κάποιος φίλος ή φίλη (ή που έπαιζε κάποιος φίλος ή φίλη).
Το Ζω ένα Δράμα, όμως, τα συνδυάζει και τα δύο. Έχει και τη λογική του “στόμα με στόμα”, αλλά και πολύ μεγαλύτερο αριθμό από διαφορετικές γνώμες, που εμένα με βοηθάει να σχηματίσω μια ευρύτερη εικόνα. Όταν τα περισσότερα μέλη εκθειάζουν μια παράσταση, υποθέτω ότι πρέπει να είναι καλή, αν και δεν είναι απόλυτο (είπαμε, τα κριτήρια είναι προσωπικά.) Τις περισσότερες φορές, βέβαια, δεν υπάρχει συμφωνία απόψεων, οπότε κάνω ό,τι έκανα και με τους κριτικούς. Με τον καιρό, αρχίζω και ξεχωρίζω κάποια άτομα, που όταν μια παράσταση τους αρέσει ή τους φανεί ενδιαφέρουσα, πιθανότατα θα αρέσει και σε μένα. Μόνο που τώρα αυτά τα άτομα είναι πολύ περισσότερα από 3 και με βοηθούν να σχηματίσω άποψη για περισσότερες παραστάσεις από ό,τι στο παρελθόν.
Παράλληλα, διαβάζω με μεγάλη προσοχή τις διαφορετικές απόψεις και προσπαθώ να μπω στην θέση του άλλου θεατή. Να καταλάβω πώς είδε αυτό που εγώ δεν είδα. Με διευκολύνουν να διαμορφώσω άποψη, γνώμες που είναι μεν προσωπικές, αλλά όχι απόλυτες. Γνώμες που δεν είναι αφοριστικές, που δεν διεκδικούν την απόλυτη αλήθεια. Εξαιτίας αυτού, έχει αλλάξει λίγο και ο τρόπος που γράφω την γνώμη μου για παραστάσεις στην ομάδα. Προσπαθώ να κάνω τις “κριτικές” μου πιο χρήσιμες, κυρίως για τα μέλη που δεν έχουν τα ίδια κριτήρια με μένα.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, όταν μια παράσταση διχάζει το κοινό (και τους κριτικούς), ένας είναι ο πιο ασφαλής τρόπος να σχηματίσετε άποψη: να πάτε να δείτε την παράσταση.
Πηγή:
Η ζωή είναι στιγμές | Ηλίας Λογοθέτης | 24/03/2020 | ΕΡΤ (από το 14ο λεπτό και μετά)